Nghệ sĩ nhân dân Thanh Hoa được biết đến người đã thổi hồn vào những ca khúc Việt những năm 1970, 1980 và được mệnh danh là “Người đàn bà hát”, “Pho sử hát của đài tiếng nói Việt Nam”. Dù trải qua biết bao thăng trầm, sóng gió, hiện giờ bà đã có cuộc sống viên mãn ở tuổi 70.
Nghệ sĩ Thanh Hoa – “Pho sử hát của đài tiếng nói Việt Nam”
Sinh năm 1950, Thanh Hoa (tên thật là Nguyễn Thị Thanh) đã sớm bộc lộ năng khiếu ca hát. Năm 9 tuổi, cô bé Thanh Hoa đã giành giải nhất giọng hát Họa My của thị xã Hà Đông (quận Hà Đông hiện nay). Sau đó, cô theo học ở Trường Âm nhạc Việt Nam 4 năm và lấy bằng Trung cấp thanh nhạc vào năm 20 tuổi. Cô chính thức bắt đầu sự nghiệp ca hát khi trở thành ca sĩ của Đài phát thanh giải phóng và lựa chọn nghệ danh Thanh Hoa. Nghệ danh này được ghép giữa tên đệm của nghệ sĩ Thanh Hùng và tên chính của nghệ sĩ Ngọc Hoa, những người đã nhận Thanh Hoa làm em nuôi.
Sau khi đi biểu diễn ở Trường Sơn vào năm 1975 để phục vụ chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Thanh Hoa đã về công tác tại Đài tiếng nói Việt Nam. Từ đây, tiếng hát trong trẻo, cao vút và ngọt ngào của cô đã được người dân cả nước biết đến và mến mộ. Nghệ sĩ đã lập kỉ lục thu âm nhiều nhất của Đài tiếng nói Việt Nam với 478 bản thu đơn ca và tới hơn 1000 bản thu kể cả hợp xướng. Tên tuổi của nữ nghệ sĩ được khán giả nhắc đến nhiều nhất với những ca khúc bất hủ như “Con kênh ta đào”, “Tình yêu của đất và nước”, “Tàu anh qua núi”, “Khúc hát ru của người mẹ trẻ”, “Em chọn lối này”, “Giữa Mạc Tư Khoa nghe câu hò Nghệ Tĩnh”, “Em vẫn đợi anh về”, “Mùa xuân bên cửa sổ”, “Đêm nghe hát đò đưa nhớ Bác”, “Tình yêu trên dòng sông quan họ”, v.v.
Với những đóng góp cho nghệ thuật, Thanh Hoa đã được trao tặng nhiều giải thưởng cao quý trong sự nghiệp của mình như Giải nhất cuộc thi “nhạc nhẹ quốc tế Cóc Phây vàng” ở Bulgaria năm 1982, Huy chương vàng “Hội diễn ca múa nhạc toàn quốc” năm 1985, Bằng khen đặc biệt cuộc thi “8 bài hát trên vô tuyến truyền hình” ở Cuba, Bằng khen dành cho “ca sĩ hát bài hát Tiệp khắc hay nhất”, v.v.
Bên cạnh sự nghiệp âm nhạc thăng hoa, Thanh Hoa cũng vướng phải những dư luận không tốt về đời sống hôn nhân. Người chồng đầu tiên của nghệ sĩ là nhạc sĩ Phan Lạc Hoa, người đã sáng tác rất nhiều ca khúc dành tặng cho Thanh Hoa và đã góp phần làm nên tên tuổi của cô. Ca khúc “Tàu anh qua núi” do Phan Lạc Hoa sáng tác đã khiến cho tên tuổi của nữ nghệ sĩ được biết đến rộng rãi. Tuy vậy, cả hai đã quyết định ly hôn vào năm 1982. Do điều kiện kinh tế khó khăn, cả hai vẫn ở chung nhà dù ngăn cách bằng một bức phên cót. Phan Lạc Hoa đã phải vào viện để điều trị bệnh án teo xơ gan, tổn thương vỏ não và loét 2/3 dạ dày do hậu quả của những tháng ngày chìm trong men rượu để quên đi thực tại. Ở bệnh viện Bạch Mai, ông cũng được chẩn đoán mắc bệnh “tâm căn”. Trong hôm xin phép bệnh viện về thăm nhà, sau khi nghe Thanh Hoa hát những bài ca quen thuộc như “Tàu anh qua núi”, “Vì sao anh ra đi”, “Em vẫn đợi anh về”, Phan Lạc Hoa đã pha cà phê và thương lượng với Thanh Hoa để hủy giấy ly hôn nhưng không được chấp thuận. Ông đã đi đến tận cùng của sự tuyệt vọng và tự vẫn. Sau cái chết của Phan Lạc Hoa, Thanh Hoa đã bị lên án là “sát chồng” và trải qua những ngày tháng khó khăn để có thể gây dựng lại cuộc sống độc lập.
Vài năm sau, nữ nghệ sĩ gặp và kết hôn với nghệ sĩ xiếc người huế Tôn Thất Lợi – người kém bà 6 tuổi. Đặc biệt, Thanh Hoa chưa từng được mặc áo cưới dù đã hai lần kết hôn.
Và cuộc sống viên mãn lúc về già
Năm 2018, ở tuổi 68, nghệ sĩ nhân dân Thanh Hoa đã lần đầu tiên được mặc áo cưới dù bà đã trải qua hai cuộc hôn nhân. Đám cưới của bà được tổ chức bởi bạn bè và gia đình Thanh Hoa.
Chính bản thân nữ nghệ sĩ cũng không biết về đám cưới bởi các con chỉ nói VTV đặt lịch để chụp ảnh nên Thanh Hoa đi trang điểm. Khi trở về nhà, bà hoàn toàn bất ngờ bởi đám cưới đã được chuẩn bị đầy đủ với đông đủ con cháu tham dự cùng một số bạn bè, đồng nghiệp. Chồng bà – nghệ sĩ xiếc Tôn Thất Lợi đã trao nhẫn và ngỏ lời cầu hôn “chính thức” tới bà trước sự chứng kiến của người thân và một số bạn bè đồng nghiệp dù cả hai có cuộc sống hạnh phúc bên nhau đến 30 năm.
Hiện tại, nghệ sĩ Thanh Hoa có một cuộc sống viên mãn bên người chồng kém 6 tuổi của mình. Ba mươi năm hôn nhân, nghệ sĩ xiếc Tôn Thất Lợi được Thanh Hoa nhận xét là người luôn yêu thương và nhường nhịn bà và các con, người giúp bà thu vén, quán xuyến đời sống gia đình và bao dung cho bà bởi bà không phải là người giỏi về nữ công, gia chánh. Các con riêng của bà với nghệ sĩ Phan Lạc Hoa là Phan Huyền Thư và Phan Thái Lữ đều đã trưởng thành và rất kính trọng ba dượng. Nghệ sĩ Thanh Hoa cũng có con chung với nghệ sĩ Tôn Thất Lợi là Tôn Thất Sơn, người cũng theo sự nghiệp ca hát. Gia đình bà và các con hiện sống ở trang trại rộng hơn 1.000 m2 ở ngoại thành Hà nội.