อนุมูลอิสระ (Free Radical) คือโมเลกุลที่เกิดจากกระบวนการเผาผลาญในร่างกาย และเกิดจากปัจจัยภายนอก เช่น รังสียูวี ควันบุหรี่ หากร่างกายของเรามีสารอนุมูลอิสระเป็นจำนวนมากอาจทำให้เกิดโรคเรื้อรังตามมาได้ เช่น โรคมะเร็ง โรคเบาหวาน โรคหัวใจ และหลอดเลือด
แน่นอนว่าสารอนุมูลอิสระคือสิ่งที่ไม่ดีต่อร่างกาย และถึงแม้ว่าร่างกายของเราจะมีกลไกป้องกันตัวเองจากสิ่งแปลกปลอมเหล่านี้ด้วยการสร้างสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidant) ขึ้นมา แต่ปริมาณที่ได้ก็ยังไม่เพียงพอ ดังนั้นการทานอาหารที่หาง่ายและราคาไม่แพงอย่างผักพื้นบ้านของเราเองก็นับเป็นทางเลือกที่ไม่ควรมองข้าม
นอกจากนี้ อาจารย์เพลินใจ ตังคณะกุล นักวิจัยจากสถาบันค้นคว้าและพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหาร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และคณะได้ทำการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับฤทธิ์การต้านสารอนุมูลอิสระของผักพื้นบ้านในอาหารเหนือและอีสาน พบว่าผักพื้นบ้านส่วนใหญ่มีคุณค่าส่งเสริมสุขภาพ (Functional Food) ได้เป็นอย่างดี
ผักพื้นบ้านภาคเหนือ
ผักเชียงดา
ผักเชียงดาเป็นเถาไม้เลื้อย ใบสีเขียวเข้มคล้ายใบชะพลู นำดอกและยอดอ่อนมาทำอาหาร เช่น เชียงดาผัดไข่ ผักเชียงดาผัดไข่กุ้งแห้ง
ขนุนอ่อน
ขนุนอ่อนมีหลายสายพันธุ์ หากเป็นสายพันธุ์ที่มีรสหวานจะนิยมนำมาทำอาหารเช่น แกงขนุนอ่อน ตำขนุนอ่อน ส่วนที่มีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพรได้แก่ ใบ เมล็ด แก่น
ดอกสะแล
ดอกสะแลเป็นพืชไม้พุ่ม ออกดอกเป็นกลุ่ม ช่อดอกจะมีลักษณะเป็นเม็ดกลมสีเขียว รสชาติมัน เมนูที่แนะนำเช่น แกงส้มดอกสะแล
ผักพื้นบ้านภาคกลาง
ใบชะมวง
ใบชะมวง ยอดอ่อนและใบอ่อนจะมีรสเปรี้ยว เมนูที่แนะนำเช่น ไก่ต้มใบชะมวง แกงกะทิหมูชะมวง
ใบยอ
ใบยอใบใหญ่หนา ผลกลมยาวรี มีตาเป็นปุ่มรอบผล ลูกอ่อนสีเขียวสด มีกลิ่นฉุน เมนูที่แนะนำเช่น แกงปลาดุกใบยอ ห่อหมกปลาสากใบยอ
ผักกระเฉด
ผักกระเฉดเป็นพืชล้มลุก ต้นลอยน้ำ ต้นแก่จะมีนวมสีขาวหุ้มปล้อง เมนูที่แนะนำเช่น กระเฉดไฟแดงหมูกรอบ สปาเกตตีกระเฉดผัดมันกุ้ง
ผักพื้นบ้านภาคอีสาน
ดอกสะเม็ก
ดอกสะเม็กหรือประทัดดอย เป็นไม้พุ่ม มีรากขนาดใหญ่อุ้มน้ำ ยอดอ่อนสามารถทานได้ มีรสเปรี้ยวอมฝาด นิยมลวกและกินสดกับน้ำพริก
ผักติ้ว
ผักติ้วไม้ผลัดใบ ดอกมีสีชมพู มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ เมนูที่แนะนำเช่น ซุปดอกผักติ้ว
กระโดนน้ำ
กระโดนน้ำไม้ยืนต้นขนาดกลาง ใบมนสีเขียวเข้ม มีรสมันและฝาด นิยมนำดอกไปทานบำรุงร่างกาย แก้หวัด ผลช่วยเรื่องย่อยอาหาร ใบนำไปขยี้ใช้รักษาแผลสด ดอกช่วยบำรุงสตรีหลังคลอดบุตร
ผักพื้นบ้านภาคใต้
ยอดมันปู
ยอดมันปูหรือมันอียาง หรือนกนอนทะเล เป็นไม้พุ่ม มีรสชาติมันและฝาด นิยมทำเป็นผักเคียง จิ้มน้ำพริก หรือทานคู่กับขนมจีนน้ำยาใต้
สะตอ
สะตอเป็นฝักยาว เป็นช่อ แต่ละช่อมี 10-15 ฝัก แต่ละฝักมี 10-20 เมล็ด เนื้อเมล็ดกรอบ มีกลิ่นฉุน เมนูที่แนะนำเช่น สะตอผัดกุ้ง สะตอผัดหมูสับ
การบำรุงและดูแลร่างกายด้วยธรรมชาติคือสิ่งที่ดีที่สุด ผักเหล่านี้ล้วนเป็นผักตามท้องถิ่นที่เราสามารถหาทานกันได้ไม่ยาก แถมยังมีสรรพคุณทางยามากมาย และราคาไม่แพง ดังนั้นเราจึงควรอนุรักษ์พืชผักสมุนไพรไว้ให้กับลูกหลานของเรา เราจะได้ไม่ต้องเสียเงินซื้อยาฝรั่งแพง ๆ มาใช้
